توبه واقعی در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام
معناى لغوى «استغفر الله»: درخواست آمرزش از پروردگار آمرزنده و مهربان است. اما شرایط توبه واقعى در کلام امام على (علیه السلام) به این شرح است:
شخصى در محضر ایشان عرضه داشت: «استغفرالله»؛ گویا حضرت از نحوه سخن او، و یا سابقه کارهایش با خبر بود که این استغفار جنبه ظاهرى دارد، نه واقعى؛ از این رو حضرت فرمودند: «استغفار یک کلمه است، ولى شش معنا (و مرحله) دارد که عبارتند از:
۱- پشیمانى از گذشته،
۲- تصمیم بر ترک آن براى همیشه،
۳- حقوقى را که از مردم ضایع کرده اى به آنها باز گردانى؛ به گونهاى که هنگام ملاقات پروردگار، حق کسى بر تو نباشد،
۴- این که: هر واجبى که از تو فوت شده (مانند: نماز، روزه، حج و …) حق آن را به جا آورى (قضا یا کفّاره اش را بپردازى)،
۵- گوشت هایى که به وسیله حرام بر اندامت روییده، با اندوه بر گناه آب کنى، تا چیزى از آن باقى نمانده، و گوشت تازه به جاى آن بروید!،
۶- به همان اندازه که لذت و شیرینى گناه را چشیده اى، درد و رنج طاعت را نیز بچشى، و پس از پیمودن این شش مرحله، بگو: استغفرالله».[۱]
الهى من پشیمانم پشیمان پشیمانى ز رویم شد نمایان
گنه ریز است اگر استغفر الله ز کردار بدم افسوس و صد آه
ممکن است کسى بگوید: با وجود این شرطهاى شش گانه در فرمایش علوى (علیه السلام)، قدرت عمل به آن فراهم نیست؛ در پاسخ مى گوییم: بعضى از این شرطها، شرط توبه کامل است؛ مانند: مرحله پنجم و ششم؛ ولى چهار تاى دیگر، جزء شرطهاى واجب و لازم یک توبه واقعى است.
در این راستا، استاد شهید مطهرى مى گوید:
«قسمت اول و دوم از رکن هاى توبه، و قسمت سوم و چهارم از شرطهاى لازم، و قسمت پنجم و ششم از شرطهاى کمال است».[۲]
اما درباره جایگاه ویژه «استغفار» همین بس که در روایات اسلامى از آن به عنوان بهترین عبادت، جامع ترین دعا، با فضیلت ترین توسّل و مهم ترین اعمال در بهترین ماه هاى سال یاد شده است!
در این راستا امام ششم حضرت صادق (علیه السلام) مى فرمایند: «انّ من اجمع الدّعا الاستغفار»؛ «طلب بخشش از جمله جامع ترین دعاهاست».[۳]
امّ سلمه که یکى از همسران پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) است نقل مى کند، که ایشان در دوره آخر عمر شریف شان در حالت هاى گوناگونى ذکر شریف «سبحان اللّه و بحمده، استغفراللّه و اتوب الیه» را بر زبان جارى مى فرمود، از علتش پرسیدم؛ حضرت (صلى الله علیه و آله) فرمود: «من مأمور به این ذکر شده ام، سپس سوره نصر را براى ما تلاوت فرمود».[۴]
گناه مانع دریافت خیر و برکت است اما استغفار، وسیله اى براى ریزش فضل و رحمت خداوند به سمت شخص تائب و عذرخواه به حساب مى آید.
حضرت امیر بعد از تبیین آسیب هاى گناه مى فرمایند: «خداوند استغفار را سببى براى روزى رسانى و گسترش رحمت قرار داده است و فرموده: از پروردگار خود آمرزش بخواهید که آمرزنده است، برکات خود را از آسمان بر شما فرو مى بارد … پس رحمت کند خدا کسى را که از گناهان خود پوزش طلبد».[۵]
در این خصوص سیره و روش پیامبر گرامى اسلام (صلى الله علیه و آله) الگویى براى همه مسلمانان است. آن بزرگوار چون دلگیر مى شد، مى فرمود: «براى اینکه قلبم دچار هیچگونه حجاب و پوشش نگردد، روزى هفتاد بار استغفار مى کنم».
بنابر آنچه گفته شد استغفار تنها براى خطاکاران و گناهکاران نیست بلکه گناهکاران با استغفار از پستى هاى گناه و درکات جهنم نجات مى یابند و پاکان با تکرار استغفار از نورانیت قلب بیشتر و درجات بهشت را بهره مند مى گردند.[۶]
[۱]. نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص ۱۲۸۱، حکمت ۴۰۹
[۲]. مطهرى، مرتضى، گفتارهاى معنوى، بحث توبه
[۳]. مجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۵۰، ص ۲۸۳
[۴]. همان، ج ۲۱، ص ۱۰۰
[۵]. نهج البلاغه، خ ۱۴۳
[۶]. پرسش ها و پاسخ های دانشجویی، ج۴۰، ص۸۱ [برای نوشتن این مطلب از نرم افزار پرسش ها و پاسخ های دانشجویی که توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تهیه شده استفاده کردیم]
با سلام
مطلب شما در قسمت «سبد وبلاگ برتر» پایگاه فکری،خبری و تحلیلی حوزه و روحانیت”مباحث” منتشر شد.
لطفا جهت نشر معارف اسلامی این پایگاه را در بین پیوندهای خود قرار دهید و به دوستان خود معرفی نمایید.
با تشکر
[پاسخ]
سلام
دلم توبه کردن میخواد ولی روحم خسته است
شاید خسته گناه که حتی حا توبه هم ندارم
وجودم پر از غفلت و فکر غیر خدایی و ارزوهای دنیایی شده
از زندگی خسته ام
بریدم
همش خودمو لعنت میکنم که انقدر بی لیاقت شدم ماه مبارک امسال
چه کنم از ماه مبارک بتونم استفاده کنم؟
چه کنم انقدر بی حال نباشم
دارم گناه کبیره میکنم …ناامیدی داغونم کرده
هیچ امیدی به اینده ندارم
هیچ امیدی
حالا میفهمم چرا گناه کبیره است ناامیدی
حاجی چه کنم؟
[پاسخ]
حمیدرضا پاسخ در تاريخ تیر 11ام, 1393 8:26 ب.ظ:
با عرض سلام و احترام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات.
ناامیدی ریشه در ضعف اعتقادات و وسوسه های شیطان داره! پس سعی کنید انشاالله بعد از توبه در پیشگاه الهی در این ماه عزیز در اعتقادات خود بیشتر سرمایه گذاری کنید و مشکلات اعتقادی خود را حل کنید. با دل صاف به خدای متعال و اهل بیت معصومین علیهم السلام پناه ببرید و به آنها توسل پیدا کنید. در روز هر چه میتوانید قرآن بخوانید و به امام زمان ارواحنافداه هدیه کنید. و در تنهایی خود در دل شب حدیث نفس کنید و اعمال خود را که در روز انجام داده اید به خاطر بیاورید و ارزیابی کنید. محرمات الهی را بشناسید و از آنها دوری کنید. همچنین واجبات الهی را یاد بگیرید و به آن عمل کنید! باز تأکید می کنم ریشه ناامیدی و یأس در الهامات شیطانی است پس با تمسک به انجام واجبات و ترک محرمات و تحکیم عقاید خود راه نفوذ شیطان را بر خود ببندید.
انشاالله موفق باشید
[پاسخ]
میگم عکس بهتر از این نداشتین تو یه سایت مذهبی بزارین خوبه پستتونم مذهبیه
[پاسخ]
حمیدرضا پاسخ در تاريخ تیر 11ام, 1393 6:33 ب.ظ:
سلام.
آخه من دیدم هر کی از توبه میخواد مطلب بذاره عکس پسر گذشته که حالت پشیمونی داره! منم به خودم گفتم دلیلش چیه؟! به نتیجه ای نرسیدم! منم سنت شکنی کردم عکس دختر که حالت پشیمونی داره گذاشتم!
[پاسخ]
سلام حاجی خسته نباشید
خدا قوت و دست مریزاد.
این رو دیدم گفتم خدمتتون عرض کنم
http://mabahes.ir/3921/%D8%AA%D9%88%D8%A8%D9%87-%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C.html
[پاسخ]
حمیدرضا پاسخ در تاريخ تیر 12ام, 1393 5:17 ق.ظ:
سلام.
تشکر از شما و دوستانتون که ما را یاری کردند
[پاسخ]