مصاحبه با حجت الاسلام و المسلمین ملکی
بسم الله الرحمن الرحیم
مجری: خدمت حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج آقای ملکی هستیم مدیریت محترم مدرسه علمیه معصومیه (سلام الله علیها) که علیرغم حجم بالای کارشان لطف کردند وقتشان را در اختیار ما قرار دادند. سلام علیکم حاج آقا. حال شما خوبه؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: علیکم السلام. الحمدلله. متشکرم.
مجری: حاج آقا اگر ممکن است شروع زندگی طلبگی و فعالیت های علمی که داشتید را برایمان توضیح دهید.
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: بسم الله الرحمن الرحیم. ربی یسّر ولا تعسّر سهّل علینا یا ربّ العالمین. از شما هم تشکر می کنم که به فکر تهیه برنامه هایی هستید که جهت اطلاع بخشی و اطلاع رسانی به جوان های کشور عزیزمان هستید. بنده سال 1361 در رشته علوم تجربی از دبیرستان فارغ التحصیل شدم و همان سال در مدرسه آیت الله مجتهدی تهران مشغول تحصیل علوم حوزوی شدم. سال دوّم وارد حوزه علمیه قم شدم و از آن سال تا به امروز در قم مشغول تحصیل و تدریس و بخشی از زندگی کاری ام را هم مشغول مدیریت در مدرسه علمیه صدوقیِ پنج که هشت سال مسئولیت آنجا را داشتم و هشت سال هم مدیر مدرسه علمیه معصومیه در خدمت دانشگاهیان هستم.
مجری: الحمدلله حاج آقا مدرسه شما از شهرت خوبی برخوردار است ولی تمایل داریم از فعالیت های آموزشی، فرهنگی و تبلیغی مدرسه معصومیه بفرمایید.
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: من پدیده مدرسه معصومیه را یک پدیده ی معجزه گونه یِ انقلاب می دانم؛ یعنی ثمره خون شهداء و مجاهدت های امام و یاران امام، منجر شد به اینکه امروز و هر روز از دانشگاه های معتبر کشور، جوان های متعهد، معتقد و متدیّن و انقلابی برای دفاع از دین در عرصه علم و فرهنگ وارد علوم حوزوی مخصوصاً وارد مدرسه معصومیه شوند. لذا برای بنده افتخار بزرگی است که در کنار این جوان های سرشار از نشاط، امید و دارای روحیه ی انقلابی، روحیه ی جهادی در کنار این عزیزان بودن انسان را جوان می کند اما ویژگی هایی که این عزیزان در بدو ورود به حوزه علمیه معصومیه از روحیه ی بسیار بالایِ کسب علم و اخلاق، بحث خودسازی، انسان شدن، آدم شدن و همچنین دغدغه ی تولید علم و در مسیر جنبش نرم افزاری قرار گرفتن، داشتن چشم اندازهای بسیار بلند برای کمک به نظام مقدس جمهوری اسلامی، این از ویژگی های این عزیزان است که با انگیزه بسیار بالا و قدرت تحلیل و فهم بسیار بالا، اینها را تبدیل کرده است که در همین سال اول طلبگی تا سال های بالا که در عرصه تبلیغ حرف اول را بزنند یعنی در مناطق محروم با انگیزه بالا و با تجربه خوبی که از دانشگاه ها کسب کردند در بحث کارهای تخصصی و کارهای جنبی بتوانند در مسأله تبلیغ آن را در حد بسیار بالایی به منصّه ظهور برسانند لذا یکی از ویژگی های طلبه های مدرسه معصومیه داشتن علاقه بسیار بالا و توان بسیار بالا در عرصه تبلیغ است. ما طلبه پایه یک داریم که در أمر تبلیغ همین سال اولی که وارد شد در حوزه معصومیه به عنوان یک مُبلّغ برتر در دفتر تبلیغات از ایشان تجلیل شد. در عرصه رسانه مدرسه علمیه ی مهندس طلبه، کاری است از کارهای یکی از طلاب ما که خود ایشان مهندسی IT دارد و بیش از چهل نفر طلبه های مدرسه معصومیه با هم جمع شده اند و یک حوزه علمیه مجازی را راه انداختند که در حال حاضر بیش از 2500 طلبه در این فضای مجازی مشغول تحصیل علوم حوزوی هستند و جالب است بدانید که تعداد قابل توجهی از همان طلبه ها که از کشورهای مختلف مثل آمریکا، کانادا، آلمان، سوئد، روسیه و… تقریباً از همه کشورهای جهان که ایرانیانی هایی هستند که مقیم آنجا یا دانشجو آنجا هستند وارد این حوزه شدند و هر سال چند نفری از ورودی های مدرسه معصومیه کسانی هستند که در این حوزه [مجازی] پایه یک یا پایه دو یا چند پایه را تحصیل کردند و از آنجا علاقه مند به دروس حوزوی و وارد حوزه معصومیه شده اند. این هم یکی از کارهایی است که الان طلاب این مدرسه در فضای مجازی نقش آفرینی می کنند. از جمله کارهای مجازی دیگر سایت طلبگی تا اجتهاد است یعنی شما اگر این عنوان را در گوگل بزنید این سایت را خواهی دید که صوت و تقریر کلاس بهترین اساتید که در مدرسه معصومیه تدریس می کنند و حتی تحلیل و یا نقدی که به آن کلاس مربوط می شود همه آنها در این سایت قرار داده شده است و همچنین بحث مشاوره تحصیلی و مباحثی از این جنس که بسیار مورد نیاز طلبه های سراسر کشور است، این سایت طلبگی تا اجتهاد در حال برآورده این نیازها می باشد که موارد بسیار زیادی از شهرستان ها تماس گرفته اند و تشکر کردند از اینکه ما در شهرستان ها اساتید قوی و تقریرات خاص نداریم اما شما اینها را بارگذاری کردید و طلبه های ما در اقصی نقاط ایران دارند از این صوت و برنامه ها در حال استفاده هستند. این در عرصه تبلیغ یعنی هم تبلیغ حقیقی و هم تبلیغ مجازی و در خود تبلیغ مجازی هم آموزش و هم خدمات آموزشی است.
در عرصه نویسندگی در جشنواره علامه حلّی از جمله مقاله نویس ها و نویسنده هایی که در آنجا می درخشند طلبه های مدرسه معصومیه هستند که در کنار جشنواره علامه حلّی، ما جشنواره امام خمینی هم داریم که هر سال بیش از صد یا صد و پنجاه تا از نوشته های این عزیزان در این جشنواره جایزه می گیرد و برترین های اینها [مقالات] در جشنواره علامه حلّی جایزه می گیرند و امسال پنجمین سال بود که این جشنواره (امام خمینی) فعالیت خودش را شروع کرده و خروجی این جشنواره هم در نشریه میثاق که فصلنامه است در آنجا چاپ می شود و در اختیار طلبه ها قرار می گیرد. این هم یکی از اون ویژگی هایی است که در مدرسه معصومیه وجود دارد. در طول سال تحصیلی مباحث بصیرتی و دعوت از شخصیت های سیاسی ـ علمی کشور به مناسبت ها و موضوعات مختلف مراسم بسیار مفیدی در مدرسه معصومیه وجود دارد که هم قابل استفاده است برای طلابی که نزدیک به بیش از هزار نفر از آنها دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترا از دانشگاه ها أخذ کردند و در مدرسه معصومیه از پایه یک تا پایه شش مشغول تحصیل اند لذا یکی دیگر از برنامه هایی که در مدرسه معصومیه است مباحث بینش افزایی، دانش افزایی و مهارت افزایی است. بحث های مهارتی که در مدرسه معصومیه تحت نظارت معاونت پژوهش ما صورت می گیرد از مهارت آموزش و پژوهش گرفته یعنی چگونه مقاله بنویسیم و چگونه تحقیق کنیم آغاز می شود تا ارائه کارگاه هایی در خصوص علمِ صرف، نحو، فقه و اصول و کلام که این کارگاه ها در سایت هم بارگذاری شده و خرید و فروش هم می شود و از جاهای مختلف این مقاله ها را از طریق سایت خریداری می کنند.
مجری: چطور شده به این نتیجه رسیدید که فقط دانشجوها را پذیرش کنید؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: ورود به حوزه هم از مقطع سیکل ممکن است، هم دیپلم و هم دانشگاه. به خاطر اینکه اینها هم سن و هم سنخ در کنار هم باشند و تفاوت سنی و تفاوت فهمی اتفاق نیفتد، از سال ورود ما به مدرسه معصومیه دیپلم و سیکل را نپذیرفتیم و پذیرش ما فقط در مقطع کارشناسی انجام میگیرد. دانشجوهای مقطع کاردانی را مدرسه دیگری به نام مدرسه مدینة العلم می پذیرد البته کارشناسی را مدرسه ی دیگری هم به نام صدوقی2 می پذیرد اما غالب ورودی ها از دانشگاه ها به مدرسه معصومیه سلام الله علیها هست.
مجری: شرایط پذیرش مدرسه شما چیست؟ معدل خاصی در نظر دارید؟ آیا مصاحبه شفاهی جداگانه ای دارید؟ آزمون های خاصی دارید؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: خود شما مطلع هستید پذیرش در حوزه به صورت متمرکز صورت می گیرد یعنی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم از طریق سایت و رسانه ها اطلاعیه می زنند که از چه تاریخ تا چه تاریخ به سایت معاونت آموزش مراجعه کنند و فرم های مربوطه را پر کنند.
در آن فرم مربوطه افراد مقطع سیکل، قسمت سیکل را انتخاب می کنند، افراد مقطع دیپلم نیز به همین صورت، دانشگاهیان هم قسمت مقطع دانشجویی را انتخاب می کنند و موقع آزمون داوطلبین از هم تفکیک می شوند یعنی مواد آزمونی که برای مقطع سیکل و دیپلم وجود دارد با مقطع دانشگاهی ها متفاوت است که در همان اطلاعیه ای که از طریق سایت [معاونت آموزش] مطالعه می کنند در آنجا مواد امتحان ورودی به حوزه را مشخص کرده و اینکه چه کتاب هایی را باید مطالعه کنند. بنابراین متمرکز اطلاعیه داده می شود، متمرکز امتحان گرفته می شود، متمرکز پذیرش می شود اما در بحث تقسیم تقریباً مثل آموزش عالی عمل می شود زیرا در آموزش عالی مثل دانشگاه تهران مستقلاً دانشجو نمی پذیرد؛ آموزش عالی اطلاعیه می زند و امتحان می گیرد و سهمیه ای که دانشگاه تهران خواسته است آن را از بین انتخاب شوندگان بین دانشگاه ها تقسیم می کند. در حوزه هم به همین صورت است، متمرکز وقتی صورت گرفت دانشگاهیان را جدا می کنند و دانشگاهیان را بین مدارس دانشگاهی تقسیم می کنند. نتیجه عرض بنده این است که ما امتحان ورودی خاصی به مدرسه معصومیه نداریم. وقتی ظرفیت ما پر شد به مرکز مدیریت اعلام می کنیم که دیگر پذیرش نداریم. ظرفیت ما هر سال صد و پنجاه نفر است و وقتی ظرفیت ما پر شد دیگر پذیرش صورت نمی گیرد. اما در داخل خود مدرسه وقتی پذیرش کردیم یک مصاحبه ی معارفه ای صورت می گیرد که ما بفهمیم این داوطلب از کدام دانشگاه می باشد و سابقه فعالیت های علمی ـ فرهنگی و… او را بدست آوریم که یک مقدار در شناسایی ما و شناخت ما نسبت به اون طلبه بالا برود. بنابراین تا به امسال ما پذیرش خاص با ویژگی های خاص را نداریم و آنچه که مرکز مدیریت پذیرش می کند به اندازه ی ظرفیتی که ما اعلام کرده ایم به ما داوطلب معرفی می کنند و ظرفیت که تمام شد دیگر ما پذیرش نمی کنیم!
مجری: برای دانشجوهایی که با مدرک دکترا پذیرش می شوند آیا مزایای خاصی در نظر گرفته اید؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: مزیّت خاصی بین طلبه های دانشگاهی با غیر دانشگاهی وجود ندارد. مواد آموزش همان مواد است، دوره تحصیل همان دوره است و شهریه ای که به آنها داده می شود همان شهریه است. حوزه تا به الان تصمیم خاصی در این خصوص نگرفته که کسی که با مقطع دکتری یا ارشد می آید برای این فرد بخواهد یک امتیاز خاصی در نظر بگیرد. لذا من توصیه می کنم عزیزانی که از دانشگاه می خواهند تشریف بیاورند به حوزه حتماً مسأله معیشت و درآمد را مدنظر خودشون داشته باشند که حوزه توانش در تأمین هزینه ی یک طلبه همین امکاناتی است مثل فضا مثل محیط مثل استاد و همچنین شهریه ی ناقابلی که به این عزیزان داده می شود بنابراین حتماً عزیزانی که تصمیم می گیرند که تشریف در این مکان مقدس تحصیل کنند باید تدبیری در خصوص معیشت داشته باشند.
مجری: حاج آقا بعضی از افراد شاید به خاطر همین فرمایش شما که در طول تحصیل وضعیّت معیشت خوبی نداشته باشند از آمدن به حوزه صرف نظر کنند. توصیه شما به این افراد چیه؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: هدف وقتی بلند و متعالی شد ما آن هدف را نمی زنیم به خاطر مشکلات کوچکی که ممکن است به وجود بیاید. هدف وقتی بلند شد، هدف وقتی عالی شد و متعالی بود، قطعاً آن عزیزی که می خواهد به آن اهداف عالی برسد و به آن چشم انداز بلند و بالا برسد حتماً باید تحمل و صبر و توکلش را بالا ببرد اما این منافات ندارد با اینکه تدبیری هم در این خصوص اندیشیده بشود که کمتر اذیت بشود. ما تا به الان ندیدیم طلبه ای که با انگیزه الهی آمده باشد و برای خدا درس را خوب خوانده باشد مشکل مالی پیدا کرده باشد، مشکلی که بخواهد او را از پا در بیاورد. مشکل مالی همه جا وجود دارد اما آن کسی که هدفش عالیست و گام های استوار و محکمی برمیدارد برای رسیدن به آن هدف، مشکلات آرام آرام حل می شود اما نه روز اول نه سال اول نه سال دوم یک مقداری انسان امتحان می شود و در نهج البلاغه روایت شده است: « عِنْدَ تَنَاهِي الشِّدَّةِ تَكُونُ الْفَرْجَة»؛ وقتی شدت به نهایت می رسد فَرَج حاصل می شود.
توصیه بنده این است که اگر عزیزی هدف بلند و بالا دارد بخاطر معیشت هدفش را ذبح نکند اما این منافات با تدبیر ندارد!
مجری: خیلی از دانشجوهایی که قصد تحصیل در حوزه علمیه را دارند تمایل به ارتقایی خواندن دروس حوزه را دارند. آیا مدرسه شما این اجازه ی ارتقایی خواندن دروس را به طلابش می دهد؟ اصلاً خود شما با ارتقایی خواندن دروس حوزه موافق هستید؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: من با ارتقایی خواندن موافقم اما با یک شرط و آن شرط این است که هیچ درسی را بدون استاد، بدون مباحثه و بدون تقریرنویسی از آن عبور نکند. نتیجه این می شود که کسی که می خواهد درس ارتقایی بخواند باید طول تحصیل را در یک سال به سه ترم؛ به سه نیم سال تقسیم کند. نیم سال اول و دوم را با برنامه می خواند و نیم سال سوم را [ترم سوم را] خودش برنامه ریزی کند با استاد و با هم مباحثه ای درس را بخواند و جلو برود. اگر به این صورت ارتقایی بخواند یعنی در چهار سال سطح یک را تمام کرده است اما هیچکدام از درس ها را سمبل نکرده است و طول تحصیل را زیاد کرده است یعنی به جای اینکه صد و هفتاد روز در طول سال تحصیلی درس بخواند سیصد روز می خواند. ارتقایی به این شرط را توصیه می کنم.
مجری: لطفاً توضیحی در مورد یادگیری زبان های خارجه مثل عربی و انگلیسی یا اگر زبان دیگری در مدرسه شما آموزش داده می شود بفرمایید و آیا این برنامه مخصوص ایام تابستان است یا در طول سال تحصیلی نیز برقرار می باشد و همچنین این کلاس ها برای طلاب مدرسه شما اجباری است یا اختیاری؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: تا به امروز که اجبار نبوده اما شنیده ام حوزه در آینده نزدیک در حال تنظیم برنامه ای برای اضافه کردن زبان دومی بالإجبار مثل عربی یا انگلیسی به سیستم آموزشی است. اگر این خبر، خبر درستی باشد یا محقق شود در هر صورت ما حدود بیست سال است که در مدرسه معصومیه سابقه ی زبان دوم که عربی و انگلیسی باشد با عنوان «کانون زبان» را دارا می باشیم که شامل ساختمانی سه یا چهار طبقه که مخصوص زبان آموزان است و از جمله قوانین ساختمان کانون زبان ما این است که افرادی که در این ساختمان مشغول فعالیت هستند ممنوع است که زبان اول و زبان مادری را استفاده کنند و حتماً باید به زبان عربی یا انگلیسی صحبت کنند. هر سال تابستان هم یک اردوی زبان آموزی دارند که دوره چهل و پنج روزه است و در یک منطقه ای خارج از قم در اردوگاه مستقر می شوند و بحث زبان آموزی را به اتمام می رسانند و این همچنان ادامه دارد و اگر مسأله زبان هم اجباری شود ما این کانون رو به صورت اختیاری خواهیم داشت. یک سال به علاوه تابستان چهل و پنج روزه دوره را تمام می کنند یعنی هر ماه یک ترم است. دوازده ترم با یک برنامه چهل و پنج روزه دوره اصلی خودشان را تمام می کنند.
مجری: یکی از شاخصه های حوزه علمیه این است که برای هر طلبه این امکان وجود دارد برای هر درسی، اساتید متعددی وجود دارد و طلبه می تواند بیان و قدرت علمی هر استادی را می پسندند در کلاس آن استاد شرکت کند البته این امکان نیز در دانشگاه وجود دارد اما انصافاً در حوزه علمیه این تنوع بیشتر به چشم می خورد. در مدرسه شما تا چه حد این امکان برای طلبه ها وجود دارد؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: شاید تنوعی که مدرسه معصومیه در این خصوص دارد بی نظیر باشد در دنیا. مثلاً هشت استاد صرف در هر سال وجود دارد و طلبه می تواند هر استادی را در هر ساعت درسی انتخاب کند. بعد از اینکه انتخاب کرد فرصتی تحت عنوان حذف و اضافه در اختیار طلاب قرار می گیرد و به آنها این امکان را می دهد تا بتوانند درسی را اضافه یا حذف یا از استاد و کلاسی به کلاس و استاد دیگر منتقل شوند. این مسأله شاید یکی از ویژگی های منحصر به فرد مدرسه معصومیه باشد. در دانشگاه ها مستحضر هستید ممکن است یک درسی را دو استاد ارائه دهد، نهایتاً سه استاد ارائه دهد و مثلاً هشت استاد ارائه نمی دهد اما در مدرسه معصومیه اکثر دروس را بین شش تا ده استاد ارائه می دهند و طلبه می تواند به تدریس هر استادی علاقه مند بود او را انتخاب کند و در کلاس او حاضر شود.
مجری: به نظر شما طلبه موفق و ایده آل چه طلبه ای است؟ طلبه باید چه کارهایی انجام دهد که وظیفه و رسالت طلبگی را بجا آورده باشد؟ بعضی از طلاب به مداحی روی می آورند که شاید ربطی به دین و طلبگی داشته باشه اما شما آیا می پسندید؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: کلمه موفق که فرمودید، موفّق یعنی کسی که کارهایش را موافق با دستور خدا انجام دهد به این فرد موفّق گویند. دین انسان را دعوت می کند به رشد، تعالی و تکامل جامع. هیچوقت دین انسان را به رشد کاریکاتوری دعوت نمی کند که مثلاً فقط دست یا گوشش رشد کند بلکه اسلام رشد جسمی و رشد روحی و رشد علمی و رشد مهارتی را با هم می خواهد. طلبه کسی است که آمده است در آب اسلام خیس بخورد و تحت برنامه های دین قرار بگیرد؛ دینی که در زمان ما امام (رضوان الله تعالی علیه) مروّج آن بود و خود ایشان نیز به آن عمل می کرد، اسلام ناب بود نه اسلام آمریکایی. اسلام ناب هم «أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّار» دارد، هم « رُحَماءُ بَيْنَهُم» دارد هم «تَراهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً» دارد هم «يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً» دارد هم «سِيماهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُود» دارد. یعنی در برخورد با مردم متواضع. در برخورد نسبتشان با خدا و رابطشان با خدا رابطه متعبّد «تَراهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً». در بحث کسب رزق و روزی «يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً»؛ فقط از خدا رضوان و رزق و روزی می خواهد. طلبه موفق طلبه ای است که رشدش، رشد جامع باشد؛ یک بُعدی نباشد، قشری نباشد، افراطی نباشد، تفریطی نباشد. این خیلی کلی و مفهومی شد. اگر یک مقدار جزئی تر و مصداقی تر بکنیم؛ طلبه موفق کسی است که با برنامه و با چشم انداز وارد این عرصه شده باشد. چشم اندازش انسان کامل شدن است. انسان کامل کسی است که از جهت علم و فهم دین به فهم عمیق رسیده باشد. فقیه شده باشد. فقیه به معنای لغوی یعنی دارای فهم عمیق از دین باشد. از جهت اجتماعی، در مباحث سیاسی، در بصیرت سیاسی به بصیرت کامل رسیده باشد که کلاه سرش نرود. یعنی عالمی نباشد که سیاسیون او را دور و گول بزنند. مثل امام. امام به عنوان یک شخصیت غیر معصومی که به ایده آل های یک طلبه لباس عمل پوشانده است. وقتی در نوفل لوشاتو است اینقدر منظم است که اهالی آن محلّه، ساعتشان را با آن حرکت امام تنظیم می کنند که سر ساعت هفت تا هفت و نیم ایشان پیاده روی می کنند. می دانند که برنامه امام یک دقیقه اینور آنور نمی شود. سر ساعت هفت شروع می کند و هفت و نیم هم تمام می کند. این از حیث نظم ایشان. از حیث شجاعتش از هیچی غیر از خدا نمی ترسد. قسم می خورد «والله تا به حال از کسی نترسیده ام!». خب این هم یک بُعد از ابعاد انسانی است که ایشان آن را به کمال رسانده است. بُعد دیگر مسأله آگاهی و بصیرت سیاسی است که دشمن و دوست را می شناسد و همچنین راه را هم خوب می شناسد. از جهت علمی، هم فقیه است، هم عارف است، هم فیلسوف است، هم متکلّم است و هم شاعر. یعنی تمام استعدادهایی که خداوند متعال در درونش قرار داده است همه این ها را به شکوفایی رسانده است. طلبه موفق کسی است که استعدادهای خود را بشناسد و آن استعدادها را به منصّه ظهور و فعلیت برساند و این نمی شود مگر یک چشم انداز و هدف داشته باشد و همچنین برنامه داشته باشد یعنی از موقعیت و وضعیت موجود چگونه خودش را به وضعیت مطلوب برساند. خیلی از دانشگاهیان ما چه در داخل و چه در خارج از کشور که شیفته ورود به حوزه هستند با این نگاه وارد حوزه بشوند که بیایند آن جامعیت دین را در خودشان متبلور کنند و خیلی هم نکته درستی است و هرکس بتواند باید بیاید و هدف خلقت ما نیز همین است و ما به این دنیا آمده ایم که به این هدف برسیم. آنهایی که نمی توانند خب مانع و دلیل دارند اما آنهایی که می توانند خودشان را به آن اوج برسانند و نرسانند قطعاً گرفتار خُسران خواهند بود. قرآن نیز از ابتدا تا انتهاء آن را اگر ورق بزنید عمدتاً در پنج محور سخن می گوید. اصل موضوع آن انسان است. یعنی قرآن سخنرانی خداست درباره انسان. تمام آیات حول محور انسان می چرخد که ای انسان از کجا آمده ای، ای انسان در کجا هستی، ای انسان به کجا میروی، ای انسان در جایی که هستی باید چکار بکنی، ای انسان در اینجایی که هستی باید به چه قلّه ای برسی «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون». تو باید به رستگاری برسی و تمام بایدها و نبایدهایی که در قرآن و روایت دارد می خواهد انسان را به آن قله برساند. برای چی؟ حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمودند: «ثمن شما (قیمت شما) بهشت است و خودتان را کمتر از بهشت نفروشید». یک طلبه کسی است که آمده است بداند از کجا آمده است، به کجا میرود، در کجاست و در اینجا باید چکار بکند و به چه قلّه ای خودش را برساند. اگر طلبه ای این نگاه را داشته باشد و برای آن برنامه داشته باشد او را خدا کمک می کند که به آن نقطه ای که خودش و دین به دنبال آن است به آنجا إن شاءالله برسد. اما کسانی که برنامه ندارند و فقط چشم انداز و هدف دارند اما بدون برنامه قطعاً به جایی نمیرسند.
مجری: به نظرتون بسترها برا رسیدن به این اهداف چقدر در مدارس علمیه فراهم شده است؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: همیشه در هر زمان اینگونه بوده است که بخشی از بسترها را آماده می کنند. چه دانشگاه و چه حوزه چهارچوب هایی را برای این مطلب آماده می کنند. باید خود آن شخص بخواهد تا اینکه به آن اهداف برسد. بنابراین حد نصاب ها در اختیارش است اما حد اعلاء را باید خودش طلب و تلاش کند. کاری که امام و علامه طباطبایی و شهید مطهری کردند. اینها در همین نظام [حوزه] درس خواندند. اینکه بعضی ها گفته اند علامه طباطبایی و امام قاعده نیستند و استثناء هستند آنها ظاهراً آمار اینهمه علماء و فضلاء موفق را فراموش کردند یا توجه به آن نکرده اند. اگر استثناء بود، استثناء یک نفر، دو نفر، پنج نفر، ده نفر می شوند نه هزاران نفر. لذا شما شیخ مفیدها، علامه طباطبایی ها، مدرس ها، شهید اول ها، شهید ثانی ها، شیخ طوسی ها؛ این شخصیت ها افرادی هستند که در همین چارچوب، با همین مواد اما با همت عالی و با نگاه بلند و بالا همراه با برنامه حرکت کردند و به مقصد رسیدند.
مجری: پایگاه بسیج مدرسه شما در شهر قم زبانزد طلاب است. علت آن چیست؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: این نکته هم نکته مهمی است که وقتی سطح فکر و تجربه بالا که از هزار و دویست طلبه که در کنار هم قرار گرفته اند و با این پتانسیل و وقتی اینها در کنار هم جمع شوند و وقتی که در بسیج قرار می گیرند، بسیج را از جهت عِدّه و عُدّه و از جهت کمیّت و کیفیت ارتقاء می دهند. از جهت نگاه بصیرتی در سطح بسیار بالایی محقق می کنند. اگر همین افراد در بخش فرهنگی قرار بگیرند و در بخش های مختلف آموزشی قرار بگیرند و بخواهند سایت بزنند مثلاً گروه های تبلیغی که در مدرسه وجود دارد، یکی از همین گروه ها حدود سه سال یا چهار است که در جنوب کرمان در حال فعالیت هستند. فعالیت آنها چندین بار از طریق رسانه بدون آنکه آنها بخواهند رسانه آنها را ببیند بخاطر اهمیت کارشان رسانه به سراغ آنها رفته است. شاید بیش از بیست بار رسانه ی جمهوری اسلامی فعالیت های آنها را به تصویر کشیده است. و این بخاطر درک بالا، فهم بالا، تجربه بالا، آگاهی و بصیرت بالا و از همه بالاتر روحیه جهادی و انقلابی بالایی که آنها دارند وقتی در بسیج در کنار هم قرار می گیرند کاری می کنند کارستان.
مجری: همانطور که مستحضر هستید حوزه های علمیه تحت فکر و اشراف علماء و مراجع تقلید اداره می شود. مقام معظم رهبری همیشه تأکید دارند بر روی برگزاری کرسی های آزاد اندیشی در مراکز علمی. مدرسه علمیه شما آیا به این توصیه عمل می کند؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: سطح یک خود شما مستحضر هستید، سطح یک یعنی دوره کاردانی در دانشگاه اگر بخواهیم در [حوزه] تنظیر بکنیم. در مقطع کاردانی و کارشناسی [در حوزه] بیشتر جذب اطلاعات عمومی است و طلبه گرایش ها و تخصص ها آن رشته را هنوز دریافت نکرده است بنابراین خیلی نباید توقع داشت مدارس سطح یک حوزوی اعمّ از اینکه دانشگاهی باشد یا غیر دانشگاهی بخواهند خودشان به صورت فعال در این کرسی های شرکت بکنند و نظریه پردازی کنند این از جهت نگاه کلّی. اما با توجه به سابقه مطالعاتی این عزیزان که در تألیفات و مقالاتشان خودشان را نشان می دهند، این عزیزان گروه های علمی دارند که در هفته شاید چند جلسه اتفاق بیفتد که در کنار هم می نشینند و مباحث سیاسی و مباحث علمی را به بحث می گذارند. این از بحث درونی و اتفاقی که در بین طلبه ها اتفاق می افتد. اما اینکه شخصیت هایی را در خصوص کرسی های آزاد اندیشی دعوت کنند سالی حدود دو یا سه جلسه از شخصیت ها دعوت می شود و در این خصوص در مدرسه معصومیه این کرسی ها شکل می گیرد اما توقعی که حضرت آقا داشتند نسبت به این کرسی ها، در سطوح بالاتر است و توقع می رود در سطوح بالا این اتفاق بیفتد و سطح یکی ها بروند در این کرسی ها شرکت بکنند و آرام آرام تمرین کنند ورود به این عرصه ها را.
مجری: امکانات خدماتی و رفاهی مدرسه علمیه معصومیه برای طلبه ها چگونه است؟ حجره های مدرسه شما شبیه خوابگاه های دانشجویی است یا حجره های طلبگی؟
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: از حیث ساختمانی بله! شبیه همانهاست. مدرسه معصومیه از لحاظ ساختمانی حدود بیست سال است که ساخته شده است و امکاناتی که در آنجا وجود دارد امکانات خیلی بالایی نیست و مجهز به سیستم های گرمایشی و سرمایشی بالایی نیست اما در حد متوسط پاسخگو است. فضای داخلی مدرسه که یک حیاط بزرگی دارد و شبیه یک پارک است از این جهت شاید ویژگی خاصی داشته باشد به این معنی که مدارس دیگر کمتر به این اندازه بزرگ یا فضای سبز دارا می باشند. اما از امکانات دیگر که باید خیلی ویژه باشد یا مختص باشد خیر شبیه مدارس دیگر است.
مجری: از زمان شما بهتر هستش.
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: بله! قطعاً از زمان ما بهتر است البته ما هم طلبه بعد از انقلاب هستیم و قبل از انقلاب نیستیم ولی قطعاً از زمان ما خیلی بهتر است.
مجری: آیا ضمانت شغلی برای طلبه ها وجود دارد؟ به این معنی طلبه ای که می آید و درس می خواند و به سطوح عالی می رسد چه شغلی برای او فراهم است که بتواند با همان امرار معاش کند و مخارج زندگیش را تأمین بکند.
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: شاید یکی از ویژگی های این صنف یعنی صنف طلبگی با اصناف دیگر این باشد که در اینجا شغل معنا ندارد، در اینجا کاسبی معنا ندارد، در اینجا عشق معنا دارد و این یک امر مسلمی است که یک طلبه ای خوب درس خوانده باشد و در حد متعارف در تربیت خودش کوشا بوده باشد یعنی یک انسان مهذبی بوده باشد به حدی کار برای او فراهم است که دیگر فرصت سر خاراندن ندارد اما جنس کار از جنس کارهای بازاری یا اداری نیست بلکه از جنس کارهای پیامبری است یعنی یا منبر است یا تدریس است یا تبلیغ است یا تربیت است یا پژوهش و تولید است و هرکدام از این کارها را در نظر بگیرید یکی از کارهای پیامبران است که در امر تبلیغ کوشا بودند و سر از پا نمی شناختند لذا این یک امر مسلّم است. من قول می دهم و تجربه زندگی بنده این را بیان می کند، کسی که وظیفه ی طلبگی خودش را در دوران طلبگی یعنی در همان سال های آغازین خوب سپری کرده باشد چه در امر آموزش چه در امر پژوهش و چه در امر تهذیب، وقتی به پایه دهم می رسد یا درس خارج می رسد تقاضای کار، عرض کردم کار از جنس نبوی کار از جنس پیامبران، برای او بسیار زیاد است. من اگر این تعبیر را به کار ببرم شاید بهتر باشد. هیچ کجا به اندازه حوزه کار وجود ندارد اما کار از جنس پیامبران یعنی ارشاد، دستگیری، کمک. اما اگر کسی بخواهد از حیث معیشت فکر کند که در حوزه بیاید و صاحب آلاف و الوف بشود این نگاه کاملاً نگاه غلطی است و از طریق صحیح و درست طلبگی کسی به آلاف الوف نمی رسد مگر اینکه ارثی به او رسیده باشد یا گنجی پیدا کرده باشد اما چه گنجی بالاتر از علوم اهل بیت علیهم السلام و چه گنجی بالاتر از معارف قرآن.
مجری: حاج آقا خیلی استفاده کردیم از صحبت های شما. لطفاً نصیحتی برای جوان هایی که می خواهند اقدام کنند برای تحصیل در حوزه علمیه بکنند، بفرمایید.
حجت الاسلام و المسلمین ملکی: یک حوزوی دنبال آن است که خود ساخته شود و حدود الهی را برپا کند یعنی آمده است کاری از جنس کار انبیاء کند. در حکمت صد و پانزده نهج البلاغه حضرت می فرمایند: «لَا یُقِیمُ أَمْرَ اللهِ سُبْحَانَهُ إِلَّا مَنْ لَا یُصَانِعُ وَ لَا یُضَارِعُ وَ لَا یَتَّبِعُ الْمَطَامِع»؛ کسی می تواند طلبه موفق بشود و کاری از جنس کار امام رضوان الله تعالی علیه بکند که این سه تا ویژگی را داشته باشد: 1. «لَا یُصَانِعُ» یعنی اهل سازش نباشد، اهل مداهنه نباشد، اهل مسامحه نباشد، اهل تنبلی نباشد، اهل کم کاری نباشد. 2. «وَ لَا یُضَارِعُ» یعنی اهل ذلّت، خفّت، خواری و سُست عنصری نباشد. این راه؛ راه أنبیاء است. این راه ادامه راه حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام است. باید مثل آنها صاحب عزم و اراده بودم. تمام کسانی که می خواهند طلبه بشوند باید این سه تا ویژگی را در خودشان احیاء کنند. 3.«وَ لَا یَتَّبِعُ الْمَطَامِع» یعنی طمع کار نباشد، حریص به مال دنیا و شهوت و شهرت نباشد. برای شهرت به حوزه نیاید. برای شهوتِ دنیا پرستی به حوزه نیاید. این سه تا ویژگی را اگر در خودشان می بینند ولو کمرنگ، بیایند این سه تا ویژگی را پررنگ کنند. و اگر این سه تا ویژگی کسی داشته باشد به حیات طیبه می رسد. خداوند متعال در قرآن فرمود: «مَن عَمِلَ صالِحًا مِن ذَکَرٍ أَو أُنثی وَهُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً»؛ کسی که عمل صالح همراه با اخلاص و ایمان انجام دهد چه مرد و چه زن او به حیات طیبه میرسد و همین آیه را از حضرت امیر علیه السلام سؤال کردند که حیات طیبه چیست که در قرآن فرموده؟ حضرت فرمود: حیات طیبه یعنی قناعت یعنی نسبت به مال دنیا، ثروت دنیا، شهرت دنیا قانع باشد به آنچه که خدا به او می دهد اما نسبت به کسب معارف «وَسَارِعُوا إِلَی مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ» اهل سرعت باشد، « فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرات» اهل مسابقه باشد. خداوند إن شاءالله به شما و و همه نسل جدیدی که می خواهند بیایند این عَلَم را به دوش بگیرند و اسلام را به نسل های بعدی منتقل کنند إن شاءالله این سه تا ویژگی را دارا باشند. إن شاءالله شما جزء موفّقین هستید، موفق تر باشید إن شاءالله.
مجری: تشکر می کنیم با عزیزانی که با ما همراه بودند إن شاءالله که بتوانیم موجبات رضایت آقا صاحب الزمان را فراهم کنیم.
