شرح حدیث نبوی «حسین منی و أنا من حسین»
جمله «فلان منی و أنا من فلان»، با یک سابقه ادبی و تاریخی، شاه فصل صیغه ی اتحاد و نمودار پیوند همبستگی و موالات است، خواه مانند بیعت انصار، با سایر جملات حلف (قسم) همراه باشد و خواه تنها به ذکر همین جمله اکتفا شود و چنانکه رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «حسین منی و أنا من حسین»[1] خلاصه و چکیده مطلب اظهار شود، یعنی تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) در ضمن این جمله کوتاه، یادآور می شود که پیوند اتحاد و یگانگی من با حسین محکم و استوار، و حرمت من با حرمت او برابر و یکسان است:
خون حسین خون من است، گوشت حسین گوشت من است، هر که خون او را بریزد خون مرا ریخته و هر که گوشت او را بدرد، گوشت مرا دریده است، شکست حسین شکست من است، هدر ساختن خون او هدر ساختن خون من است، هر کس حرمت حسین را بشکند حرمت مرا شکسته و هر که حرمت حسین را بشکند حرمت مرا شکسته و هر که خون او را حلال بشمرد خون مرا حلال شمرده است، چونانکه خونخواهی او خونخواهی من خواهد بود.
جنگ با حسین جنگ با من است، آشتی با حسین آشتی با من است، هر که به روی حسین شمشیر کشید به روی من شمشیر کشیده است و هر که دست حسین را با صلح و وفا بفشارد، دست مرا به دوستی و صفا فشرده است.
در اثر این اتحد و همبستگی، تنها دوستان پیامبر و امت او مسئولیت نداشتند، بلکه بر مبنای حقوقی، طرفین پیمان نیز نسبت به موارد حلف، عهده دار مسئولیت می شدند، یعنی پیامبر اسلام شخصاً عهده دار بود که در حال حیات از حسین حمایت کند، و او را چون جان و تن خود بداند، حسین هم موظف بود که با دشمنان جدش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دشمن و با دوستان او دوست باشد.
در میان علمای اهل سنت، که اغلب از شرح و توضیحاینگونه احادیث دانسته و شناخته دریغ می کنند، تنها قاضی عیاض است که در شرح حدیث «حسین منی و أنا مِن حسین» به معنای اصیل آن اعتراف کرده و تصریح می کند. او می گوید:
گویا رسول اکرم با تابش نور وحی، آنچه بین حسین و قاتلین آن سرور واقع شدنی بود می دانست، و لذا مخصوصاً نام حسین را برد و فهماند که او و حسین از حیث وجوب محبت و حرمت تعرض و محاربه، چون شخص واحدند، و رسول خدا به منظور تأکید همین اتحاد و یگانگی فرمودند: «هر که حسین را دوست بدارد خدا را دوست داشته، زیرا محبت حسین محبت رسول خدا و محبت رسول خدا محبت خدا است»[2].
البته ما می دانیم که این اتحاد و همبستگی تنها درباره حسین (علیه السلام) صادق نبوده بلکه تمام اهل بیت عصمت (علیهم السّلام) از این اتحاد معنوی و اتصال روحی برخوردار بوده، و در زبان رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله) به عنوان متحد و هم پیمان معرفی شده اند، چنانکه مکرر در مکرر به علی بن أبی طالب فرمود: «أنت منی و أنا منک»[3]، یا فرمود: «حربک حربی، سلمک سلمی»[4]، یا در ضمن توصیه و سفارش به دیگران فرمود: «علی منی و أنا من علی، لحمه لحمی، دمه دمی»[5] چنانکه نسبت به مجموع اهل بیت (اصحاب کساء که در زمان آن سرور حیات داشتند) فرمود: « هم منی و أنا منهم[6] أنا سلم لمن سالمهم، حرب لمن حاربهم[7].[8]
[1]. پاورقی از ح.ف: الإرشاد ، ج2، ص127 و بحار الأنوار ، ج43، ص261 و كنز العمال ،ج 6، ص221 ب نقل از فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج3، ص216.
[2]. این قسمت در کتاب «مرقاة»، ج5،ص 605 از قاضی نقل شده، نیز در «فیض القدیر»، ج3، ص 387 و در شر احوذی بر صحیح ترمذی هم، ج4، ص 339، «مشکاة المصابیح»، ص571.
[3]. پاورقی از ح.ف: الإرشاد ، ج1، ص46 و بحار الأنوار ، ج26، ص350 و فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج1، ص337 باب في قول النبي صلّى اللّه عليه و آله و سلّم: علي مني و أنا من علي علیه السلام.
[4]. تلخیص الشافی، ج2، ص 135.
[5]. فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج1، ص 346.
[6]. امالی صدوق، ص9 ، امای طوسی، صص214، 288، معانی الأخبار، ص56، طرائف، ص27 (عن ثعلبی)، بحارالأنوار، ج37، ص76 (عن الترمذی)، کشف الغمه، ص28، 136، 158، بحارالأنوار ج37، ص95 (عن شرح النهج)، مشکاة المصابیح، ص570، قال: «رواه الترمذی».
[7]. پاورقی از ح.ف: فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج1، ص252 باب في قول النبي صلّى اللّه عليه و آله و سلّم لعلي و فاطمة و الحسن و الحسين عليهم السلام أنا حرب لمن حاربتم و سلم لمن سالمتم.
[8]. یادنامه علامه امینی، ص347، محمّد باقر بهبودی.
سلام باپست جامعه امروزی بروزم با نظرات خود ما را بهرمند کنید.یاعلی
[پاسخ]
[…] حدیث نبوی «حسین منی و أنا من حسین» حمیدرضا تفتی در وبلاگ خود مینویسد: جمله «فلان منی و أنا من فلان»، با یک […]
[…] تفتی در وبلاگ خود […]
سلام و درود؛
دوست عزیز این مطلب شما در پایگاه اینترنتی و بسته فرهنگی عمارنامه منتشرگردید.
http://www.ammarname.ir/link/16340
ما را با درج بنر و یا لوگو در وبگاه خود یاری نمایید .
موفق و پیروز باشید .
عمارنامه http://ammarname.ir/—- info@ammarname.ir
یا علی
[پاسخ]
عالی بود …
[پاسخ]
عالی است ………
[پاسخ]
بسیار عالی بود
[پاسخ]
یا علی (علیه السلام)
[پاسخ]
سلام. اصل مطلب در مقاله استاد بهبودی در کتاب بزرگداشت علامه امینی میباشد. ایکاش ذکری از منبع اصلی تحلیل هم میفرمودین.
[پاسخ]
حمیدرضا پاسخ در تاريخ اسفند 17ام, 1400 12:47 ب.ظ:
سلام بر فرید.
ای کاش آخرین پاورقی رو میدیدن که ما آدرس دادیم به «یادنامه علامه امینی، ص۳۴۷، محمّد باقر بهبودی» 🙂
موفق باشید.
[پاسخ]